Vraag advies aan de bedrijfsarts vóórdat je zwanger kunt worden
Werk je met oplosmiddelen? En heb je een kinderwens? Maak dan een afspraak met de bedrijfsarts. Het liefste ongeveer 3 maanden vóórdat je stopt met anticonceptie en zwanger kunt worden. Dit geldt ook voor aanstaande vaders (of zaaddonoren) die werken met oplosmiddelen.
Heb je geen bedrijfsarts? Neem dan contact op met de huisarts, verloskundige, gynaecoloog of werkgever.
 

De gevolgen van oplosmiddelen voor de zwangerschap verschillen per persoon. Daarom is persoonlijk advies erg belangrijk.

Wat zijn oplosmiddelen en waar worden ze gebruikt?
Oplosmiddelen zijn stoffen waarin andere stoffen goed oplossen. Ze zitten vooral in verf, lak, lijm, reinigingsmiddelen en inkt. In sommige beroepen wordt veel gewerkt met deze stoffen. Beroepen die daar soms mee werken zijn bijvoorbeeld: schilders, schoonmakers, mensen in de autobranche, meubelindustrie of de grafische sector.
 

Staat jouw beroep er niet bij? En twijfel je of jij in contact kunt komen met oplosmiddelen? Neem contact op met je bedrijfsarts, werkgever, huisarts of verloskundige.

Voor de zwangerschap
Oplosmiddelen kunnen schadelijk zijn voor je eicellen en je zaadcellen. Als je in contact komt met oplosmiddelen kun je minder vruchtbaar worden. Het kan zijn dat je minder makkelijk zwanger wordt.  Dat geldt voor mannen en vrouwen.

Je zwangerschap en de baby
Als je tijdens de zwangerschap werkt met oplosmiddelen, heb je meer kans op een miskraam. Ook heb je een grotere kans op een kind met een aangeboren aandoening, bijvoorbeeld een open rug, een gespleten lip of gespleten verhemelte (schisis). Het kind heeft op latere leeftijd ook een wat grotere kans op kanker.

Wat kun je doen om de risico’s kleiner te maken?
Het beste is om niet (of zo min mogelijk)  te werken met oplosmiddelen. Je werk moet daarvoor misschien worden aangepast. Bespreek dit met de bedrijfsarts. Ga zo vroeg mogelijk naar de bedrijfsarts. Het liefste minimaal 3 maanden vóórdat je stopt met anticonceptiemiddelen. Dan kan je werk op tijd worden aangepast. Op het open spreekuur kun je terecht met vragen. Wat je met de bedrijfsarts bespreekt valt onder medisch geheim.
Het advies van de bedrijfsarts kun je zo nodig bespreken met je werkgever. Bespreek met je bedrijfsarts op welke manier je dat het beste kunt doen.  

Wat kun je nog meer doen?

• Werk zo hygiënisch en veilig mogelijk.
• Zorg voor een schone werkplek en draag schone werkkleding.
• Eet, drink en rook niet op je werkplek, maar in een aparte ruimte zoals een kantine.
• Was na het werk goed je handen.
• Zoek uit wat de risicovolle werkzaamheden zijn.
• Laat je goed uitleggen hoe je zo veilig mogelijk kunt werken.
• Werk met goede ventilatie en beschermingsmiddelen.
• Kijk op het etiket van de producten waarmee je werkt, of er schadelijke stoffen in zitten.
• Van alle schadelijke stoffen is bepaald met hoeveel daarvan je maximaal in aanraking mag komen. Dat worden ‘grenswaarden’ genoemd. Informeer hiernaar bij de bedrijfsarts.

Vragen over jouw persoonlijke situatie? Vraag advies aan de bedrijfsarts of arbodeskundige (met deskundigheid op terrein van schadelijke  stoffen). Heb je geen bedrijfsarts? Ga dan naar de huisarts of verloskundige. Zij kunnen voor meer informatie contact opnemen met het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) en Bijwerkingencentrum Lareb.

Wat moet de werkgever doen?
Je werkgever moet ervoor zorgen dat je veilig en gezond kunt werken. Je werkgever mag je geen werk laten doen dat schadelijk kan zijn voor jou of je ongeboren kind.
Werk je met voor de voortplanting giftige stoffen of stoffen die via de borstvoeding schadelijk kunnen zijn voor het kind?  Dan moet de werkgever het volgende doen:  

•    De werkgever moet alle stoffen in het bedrijf registreren die schadelijk kunnen zijn voor jou of je ongeboren kind. Hoeveel er van die stof aanwezig is in het bedrijf, over welk werk het gaat en hoeveel werknemers ermee werken. De namen en gevaren moeten bekend zijn, en ook welke maatregelen er genomen zijn om het contact hiermee te voorkomen.
•    De werkgever moet nieuwe medewerkers informatie geven over de risico’s van het werk.
•    Als je zwanger wil worden of zwanger bent  moet de werkgever voorlichting geven over de noodzakelijke aanpassingen in het werk.
•    Als er te grote risico's of onzekerheden blijven bestaan of het voor jou veilig is om met die stoffen te werken, ben je niet verplicht om met chemische stoffen te werken.
•    Als er geen mogelijkheden zijn waardoor je veilig kunt werken, dan kan je werk worden aangepast. In het uiterste geval krijg je tijdelijk ander werk aangeboden of word je vrijgesteld van werken.

Twijfel je over mogelijke gevaren?  Vraag dan advies aan de bedrijfsarts.

Meer informatie

• Kinderen krijgen? Denk na over de risico’s op uw werk (RIVM en Erfocentrum in opdracht van het ministerie van SZW)
• Werken met oplosmiddelen bij kinderwens, zwangerschap of borstvoeding (RIVM)
• Waar zit wat in: zwanger over chemische stoffen in dagelijkse producten (Veiligheid.nl en Rijksoverheid) 
• Arboportaal over de rechten van mensen met een kinderwens, die zwanger zijn of borstvoeding geven (Ministerie van SZW)
• App Werk en Zwangerschap (FNV)
• Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB)
• Geneesmimddelgebruik rondom de zwangeschap (Bijwerkingencentrum Lareb)
   

Bronnen

• Preconceptie Indicatielijst (PIL) (CPZ, 2018)
• Richtlijn Zwangerschap, postpartumperiode en werk (NVAB, 2018)
   

Dit informatieblad is tot stand gekomen in samenwerking met diverse experts.